Znaczenie czasu wolnego dla dziecka - jak właściwie go zaplanować?

Każdy potrzebuje czasu wolnego, dotyczy to również naszych dzieci. W ich wypadku jest on szczególnie istotny ze względu na potencjał rozwojowy i edukacyjny, jaki za sobą niesie. Obowiązkiem rodziców jest więc zadbać o to, aby maluch mógł z niego korzystać w sposób najlepiej dopasowany do jego indywidualnych potrzeb, uwzględniając zróżnicowanie otoczenia, używanych akcesoriów i innych czynników przekładających się na jego jakość. Warto też czasami pozwolić najmłodszym najzwyczajniej trochę się ponudzić.

Odpowiednia organizacja wolnego czasu nawet dla dorosłych może być nieco problematyczna. Dlatego naszym zadaniem jest okazanie wsparcia maluchom, które jeszcze nie wiedzą jak do niej podejść, sugerując zadania, obserwując i słuchając. Bardzo istotne jest przy tym dobranie aktywności do wieku pociechy i zadbanie o to, aby była ona przy tym bezpieczna. Dostępne na rynku akcesoria dla najmłodszych mogą okazać się pomocne, jednak najważniejsze są kreatywne pomysły i  ich realizacja.

Dlaczego czas wolny jest tak ważny?

Dla małych dzieci czas wolny to o wiele więcej, niż nam się wydaje jako osobom dorosłym. Po godzinach spędzonych w przedszkolu lub szkole pozwala on na wyciszenie się i odpoczynek, który potrzebny jest do prawidłowego rozwoju. Jednak w przypadku najmłodszych to także okazja do beztroskiej zabawy i poznawania świata. Odpowiednio go wykorzystując, maluch może w przyjemny sposób rozwijać swoje zainteresowania i nieświadomie zdobywać przydatne umiejętności oraz doskonalić te już nabyte, a także poszerzać swoją wiedzę w wielu dziedzinach. W końcu nie bez powodu to właśnie w wolnym czasie rodzice decydują się wprowadzić do życia najmłodszych członków rodziny instrumenty muzyczne – nauka poprzez zabawę zamiast skomplikowanych treningów przynosi o wiele lepsze rezultaty. Obecnie prowadzone zajęcia dla dzieci uwzględniają ich potrzeby na konkretnym etapie wzrostu, tym samym utrzymując zaangażowanie w proces nauki.

Wolny czas pozwala też przebywać w otoczeniu rodziny i przyjaciół, co z kolei przekłada się na kształtowanie i zacieśnianie więzi. Jednak, aby to wszystko było możliwe, dziecko musi wiedzieć, w jaki sposób go zaplanować, żeby uniknąć zbyt długich okresów nudy lub frustracji. W tym jesteśmy mu w stanie pomóc, dając dobry przykład i podpowiadając, czym może się zająć. Ponadto sama umiejętność wyboru tego, co chce robić w wolnym czasie, kształtuje się właśnie w ciągu kilku pierwszych lat życia, a jako rodzice mamy na nią ogromny wpływ. W przyszłości pomoże ona dziecku samodzielnie podejmować decyzje, a także w skupieniu oddawać się przemyśleniom i działaniom kreatywnym bez poczucia znudzenia.

Organizacja czasu wolnego dziecka

Właściwe zaplanowanie tego, czym maluch może zajmować się w swoim czasie wolnym, jest kluczowe do tego, aby wyciągnął z niego jak najwięcej pozytywnych doświadczeń. Jako rodzice nie powinniśmy go jednak zmuszać do czegokolwiek. Organizując aktywności, zawsze pozwalajmy na uczestniczenie w tym procesie dziecku, by mogło zdecydować, co tak naprawdę go interesuje. Jeżeli zależy nam na tym, żeby uczestniczyło w pewnych zajęciach, postarajmy się mu wytłumaczyć, o co w nich chodzi i dlaczego to takie istotne. Jeżeli zdecyduje się na nie, ale po pierwszych próbach nie będzie zachwycone, nie naciskajmy, doprowadzi to tylko do frustracji po obu stronach.

Pamiętajmy też, aby jak najbardziej różnicować propozycje pod kątem aktywności fizycznej, przebywania na świeżym powietrzu, walorów edukacyjnych i społecznych, a także preferencji malucha. Kopana z przyjaciółmi piłka, daje możliwość budowania kondycji, zahartowania organizmu oraz wykształcenia postaw przydatnych w interakcjach międzyludzkich, podczas gdy kolorowanie świetnie rozwinie sprawność dłoni, wyobraźnię i wrażliwość. Nie zapominajmy przy tym, że nasze reakcje na różne formy aktywności mogą wpłynąć na to, jak pociecha będzie je odbierać. Wzorce wyniesione z domu, będą rzutować na to, w jaki sposób podchodzić będzie do wykonywania obowiązków i odpoczynku – samo nauczenie jej więc tego, jak istotny jest podział na obowiązki i czas wolny przyniesie wiele korzyści na wszystkich etapach dorastania.

Aktywności w domu i poza nim

Każde dziecko powinno mieć możliwość spędzania wolnego czasu zarówno w domu, jak i poza nim. Kiedy więc chcemy wspólnie zaplanować aktywności, weźmy pod uwagę kilka możliwości zabaw w rodzinnej przestrzeni, ogrodzie, parku, na placu zabaw lub na zorganizowanych zajęciach pozaszkolnych. Nie zapominajmy też o dodatkowych akcesoriach, które pomogą urozmaicić chwile spędzone zwłaszcza w domowym zaciszu. W tym celu kupmy na przykład niewielkie zestawy artystyczne lub naukowe. Przydadzą się one, kiedy maluch nie będzie mógł zdecydować się na żaden z zaproponowanych przez nas pomysłów.

Spędzając czas wolny w domu, często zapominamy o tym, że rosnące dzieci już nie patrzą na niego w ten sam sposób, co w okresie niemowlęcym, kiedy to stanowił on niemal cały ich świat, pełen niespodzianek gotowych do odkrycia. Nie oznacza to jednak, że stracił on na atrakcyjności jako przestrzeń do zabawy. Zachęćmy pociechę do wykorzystywania nowych zdolności, takich jak myślenie logiczne oraz przestrzenne, żeby w pokoju stworzyć namiot z koców, krzeseł i poduszek. Pozwólmy sięgnąć do szafy (nawet naszej) i użyć dziecięcej kreatywności do zorganizowania pokazu mody. Po rozpoczęciu okresu świątecznego zaopatrzmy się w zestawy DIY do stworzenia wspólnie z maluchem pięknych ozdób. W chłodne i deszczowe dni zapewnijmy mu materiały plastyczne, aby kształtować wyobraźnię i zdolności manualne. Dzięki temu nasze zaangażowanie i wsparcie stanie się okazją do zacieśnienia więzi, zapewne wyzwoli w nas także pokłady kreatywności, o których jako dorośli zapomnieliśmy.

Zachęcając pociechę do aktywności poza domem, pamiętajmy o tym, że równie ważna, jak kontakt z najbliższymi, jest dla niej socjalizacja z rówieśnikami. To właśnie dzięki niej kształtują się prawidłowe postawy i zachowania, jakie będzie wykorzystywać przez całe życie. Dlatego zabawy zespołowe na podwórku, czy w parku to świetny pomysł. Starajmy się zachęcać dziecko do kontaktów z rówieśnikami podczas gry w piłkę, berka lub na placu zabaw – to doskonała okazja do tego, aby najmłodsi ćwiczyli koordynację, polepszali sprawność i nabywali umiejętności związane z komunikacją z innymi. Pokazujmy też różnorodność aktywności, jakich można się podejmować na zewnątrz. Kiedy pojawi się u dziecka zainteresowanie jedną z nich, wykorzystajmy okazję – podarujmy mu rower dziecięcy, by zaszczepić upodobanie do kolarstwa, a strój kąpielowy, jeśli to pluskanie w wodzie sprawia mu największą frajdę. Obserwujmy i odpowiadajmy na potrzeby naszej pociechy. Nie oznacza to spełniania wszystkich jej zachcianek, a wsparcie na drodze w poszukiwaniu zainteresowań i kształtowaniu zdrowych nawyków.

Nie bójmy się nudy

Dorastając, przyzwyczajamy się do tego, że coraz większa liczba obowiązków niemal eliminuje nudę z naszego życia. Często identyfikujemy także stan znudzenia jako negatywny, więc chcemy przed nim chronić nasze pociechy. Jednak nuda, tak jak inne odczuwane przez dziecko wrażenia i emocje ma swoje zadanie i wcale nie musi być zła. Wystarczy, że zastanowimy się, z czego wynika, aby podjąć odpowiednią decyzję, co zrobić dalej. Dziecko komunikujące nam, że się nudzi, może zwyczajnie nie wiedzieć, jak zadecydować o tym, co robić w danej chwili. Pomóżmy mu, wskazując kilka aktywności, ale ostateczną decyzję pozostawmy maluchowi – samodzielne podjęcie decyzji wiele go nauczy, a cała sytuacja wskaże, jak postępować w podobnych przypadkach w przyszłości.

Znudzony maluch wcale nie musi chcieć się bawić, ponieważ stan ten może wykorzystać do rozmyślań, a tym samym kształtowania wyobraźni i umiejętności przebywania samemu ze sobą. Dzięki temu w przyszłości łatwiej będzie mu funkcjonować niezależnie od innych. Kiedy jednak widzimy, że nuda wynika z nadmiaru bodźców zewnętrznych – stosunkowo łatwo zauważyć to, czujnie obserwując zachowanie pociechy – postarajmy się je ograniczyć i poświęcić maluchowi więcej uwagi. Kontakt z rodzicem, rozmowa i wspólna zabawa świetnie sprawdzają się w takich sytuacjach. To przy tym znak dla nas, że powinniśmy zaangażować się nieco bardziej. Uważajmy więc na co dzień, by nie dopuścić do przebodźcowania najmłodszego członka rodziny – ograniczajmy do minimum kontakt z telewizorem i urządzeniami mobilnymi na rzecz wspólnych aktywności lub zabawy z rówieśnikami.

Organizacja wolnego czasu to dla dziecka umiejętność, której będzie musiało się nauczyć, aby w przyszłości skutecznie rozdzielać obowiązki od chwil relaksu i odpoczynku. W przypadku najmłodszych godziny poświęcone w ciągu dnia na aktywności, jakie chcą wykonywać, mają charakter rozwojowy i edukacyjny. Naszym zadaniem jako rodziców, jest pokazanie maluchom, jak organizować te chwile, by wykorzystać je w jak najlepszy sposób i zapewnić im do tego warunki. Nie musimy przy tym bać się okresów, w których pojawia się nuda – może ona przynieść wiele pożytecznych doświadczeń.